1. Upload και Download, τι είναι αυτό;

Το «Upload» (από τα αγγλικά, σημαίνει ανεβάζω) στην πληροφορική περιγράφει τη ροή δεδομένων από τον τοπικό υπολογιστή ή ένα τοπικό μέσο αποθήκευσης σε έναν απομακρυσμένο υπολογιστή. Ανεβάζουν ένα έγγραφο (μουσική, κείμενο, βίντεο κ.α.) από έναν υπολογιστή σε έναν άλλο υπολογιστή ή Server (Διακομιστής/ Εξυπηρετητής).

Συχνότερα από τον όρο «upload» ακούμε τη λέξη download. Περιγράφεται ως download η ροή δεδομένων στην αντίστροφη κατεύθυνση, δηλαδή από κάποιον μακρινό υπολογιστή ή Server στις συσκευές μου (υπολογιστή, ταμπλέτα κ.α.). Σε επίπεδο αποστολής δεδομένων μέσω ίντερνετ η διαδικασία περιγράφεται και ως «upstream».

Που λαμβάνουν χώρα τα up- και downloads; Μερικά παραδείγματα:

• Στο portal για βίντεο Υoutube
• Σε διαδικτυακά παιχνίδια
• Σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το facebook κ.α.
• Clouds (σύννεφα): online υπηρεσίες από εταιρείες, με τις οποίες μπορούν τα δεδομένα να αποθηκευτούν και να συγχρονιστούν (iCloud, Google Drive)

2. Τι πρέπει να προσέχουμε στο υλικό με πνευματικά δικαιώματα (Copyright);

Ως «πνευματικά δικαιώματα» περιγράφουμε το υποκειμενικό και απόλυτο δικαίωμα προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας σε ιδεατό και υλικό επίπεδο. Σε περιπτώσεις έργων με πνευματικά δικαιώματα είναι παράνομο το upload ή download τους χωρίς την άδεια του δημιουργού .

3 «Ελεύθερο περιεχόμενο»/ Open Content στο ίντερνετ

Δύσκολα ξεχωρίζουν, ποια περιεχόμενα είναι ελεύθερα στο ίντερνετ. Η λύση; Εδώ ακριβώς έρχεται η Κοινωφελής Οργάνωση Creative Commons (‘CC’) και ορίζει έξι διαφορετικά μοντέλα αδειών, με τις οποίες ο συγγραφέας/ πνευματικός δημιουργός μπορεί δημοσίως και με εύκολο τρόπο να ορίσει τους ειδικούς κανόνες χρήσης των έργων του. Αυτές οι άδειες έχουν ισχύ για οποιαδήποτε έργα εμπίπτουν σε πνευματική ιδιοκτησία (π.χ. κείμενα, εικόνες, μουσικά κομμάτια, βιντεοκλιπς κ.α.). Βλέπεις για αυτό -https://creativecommons.ellak.gr/fylladio/

Μεταξύ των μεγαλύτερων αρχείων με μεγάλο όγκο ελεύθερων δεδομένων συγκαταλέγεται κα η Wikipedia με τα συνοδευτικά της projects. Η Wikipedia χρησιμοποιεί τη λεγόμενη CC-BY-SA άδεια, μέσω της οποίας επιτρέπεται η χρήση των περιεχομένων που περιλαμβάνει από άλλους, όταν έχει συναινέσει ο πνευματικός ιδιοκτήτης ή έχει δοθεί η σχετική άδεια. Επιπλέον προκύπτει ότι ο χρήστης μπορεί να αλλάξει το περιεχόμενο, εφόσον το υπό επεξεργασία έργο δημοσιεύεται με την ίδια άδεια. Άλλοι γνωστοί εκπρόσωποι των ελεύθερων περιεχομένων είναι το Internet Achive, Open Directory Project, LibriVox, Zeno.org και freedb.

Ως «OpenBooks» περιγράφονται βιβλία, των οποίων τα κείμενα μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει δωρεάν. Εδώ μπορεί να πρόκειται για έργα, των οποίων έχουν εκπνεύσει τα πνευματικά δικαιώματα, αλλά και σύγχρονα βιβλία, κυρίως στον τομέα του ΙΤ, τα οποία προσφέρονται δωρεάν.

Έναν άλλο κλάδο ελεύθερου περιεχομένου αποτελούν τα online μαθήματα (Open Educational Resources) όπως και διάφορα εγχειρίδια και βιβλία τεκμηρίωσης, που έχουν δημιουργηθεί για ελεύθερο λογισμικό.

4. Open Source Software - Τι είναι αυτό και μπορώ να το χρησιμοποιήσω;

Συγκεκριμένα λογισμικά (προγράμματα) μπορούν να χρησιμοποιηθούν δωρεάν και χωρίς αδειοδότηση από αυτόν που τα έχει αναπτύξει. Αυτά τα λογισμικά ονομάζονται Free ή Open Source. Για αυτά δεν πρέπει να πληρώνουμε.

5. Aνταλλαγη αρχείων  (Filesharing)- νόμιμο ή παράνομο;

Όσο αφορά της πληροφορίες ανταλλαγών, αυτό είναι νόμιμο. Παράνομο είναι όμως, να κατεβάζονται ή να προσφέρονται έργα με πνευματικά δικαιώματα. Αυτό είναι μια αξιόποινη πράξη και απαγορεύεται από τον αστικό κώδικα. Πολλοί χρήστες δεν γνωρίζουν ότι κατά το «κατέβασμα» υλικού από τέτοια προγράμματα ταυτόχρονα προσφέρουν στους υπόλοιπους χρήστες τα τραγούδια και τις ταινίες από τον υπολογιστή τους.

Προκειμένου να κατεβάσει κανείς υλικό από τέτοια προγράμματα απαιτείται από τον πάροχο να διατίθενται και από τον υπολογιστή του χρήστη εξίσου υλικό για τους υπόλοιπους - το οποίο με τη σειρά του θα «κατεβάσουν» άλλοι χρήστες. Παραδείγματα από τέτοια προγράμματα- www.emule-project.net ή www.bittorrent.com

6. Youtube – νόμιμο ή παράνομο;

Εξυπακούεται ότι το Youtube είναι νόμιμο. Τόσο για το streaming (να ακούσεις κατευθείαν μουσική από το ίντερνετ) ή για «κατέβασμα» (την απευθείας αποθήκευση μουσικών αρχείων στον υπολογιστή). Δεν μπορεί κανείς να σας μηνύσει για κάτι τέτοιο.

Με τη βοήθεια ειδικών προγραμμάτων μπορούν δεδομένα βίντεο και μουσικής να «κατεβούν» από το Youtube για δική μας χρήση. Για τον σκοπό αυτό εκδίδεται ένα «ιδιωτικό αντίγραφο». Αυτό είναι λοιπόν νόμιμο, όταν έχει «κατεβεί» από μια νόμιμη πηγή. Το Youtube πρόκειται για μια τέτοια νόμιμη πηγή, καθώς κάθε χρήστης ανεβάζει με τη θέληση του εδώ τα βίντεό του. Επίσης, πολλοί μουσικοί ανεβάζουν εδώ τη μουσική τους. Τότε δίνεται η άδεια για αυτό το αντίγραφο. Αν κάποιο πρόσωπο ανεβάσει ένα μουσικό βίντεο, του οποίου δεν διαθέτει τα πνευματικά δικαιώματα, τότε μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το Youtube  διαγράφει το παράνομο υλικό και προσφέρει το νόμιμο.