9-13 yaş arası çocuklar için internet hizmetlerinin doğru kullanımı büyük bir önem taşıyor. Bu yaştaki gençler ve çocuklar internetten sadece araştırma ve iletişim için değil, çevrimiçi ürünleri kullanmak için de yararlanıyorlar. Bu arada ailelere pahalıya mal olabilecek sözleşmeleri de bilmeden onaylayabiliyorlar. Bu yaştaki biri, böyle sözleşmeyle nasıl karşılaşabilir? Her şeyden önce, sözleşmenin geçerli olabilmesi için kişinin 18 yaşını doldurmuş olması gerekir.
Sözleşmeler ve reklamlar birbiriyle bağlantılıdır. İnternette, özellikle genç kullanıcıları cezbedip onlara ilgilerini çekecek ürünler satmak için birçok yöntem vardır. En sık karşılaşılanlar "Banner (pankart)" ve "Button (düğme)" lerdir.
Örneğin dikkat çeken bir reklam bandına (banner) basıldığında aslında bununla hiç ilgisi olmayan bir sayfaya ulaşılabilir. Özellikle çocuklar, bu ilgisiz sayfadan bir an önce ayrılmak için "çıkış" düğmesine (button) basarak, farkında olmadan istemedikleri bir sözleşmeyi kabul etmiş olurlar. Reşit olmayan bir kullanıcı, kendisi ve ailesi önceden bilgilendirilmeksizin ve ailesinin onayı olmaksızın kabul ettiği bir sözleşmeden sorumlu tutulamaz.
Ücretsiz teklifler, örneğin ücretsiz uygulamalara (App) karşı da şüpheli olunmalı ve küçük puntolarla yazılı genel anlaşma şartlarını dikkatle okumadan kabul düğmesine basmamalısınız. Bunları okumak zahmetli görünse de sizi olası sahtekârlıklara karşı korur. Bedava peynirin sadece fare kapanında bulunduğunu unutmayın. Satış sözleşmelerinde yazılı olan geçerlidir. Çocuklar ve gençler açıklamaların içinde yer alan ücretlendirme ilkesine dikkat etmemekte indirmesi "ücretsiz" olan uygulamanın ekstra fonksiyonları, örneğin oyunda daha güçlü bir silah, bir abonelik formu ile ücretlendirmeye tabii olabilmektedir. Bu belirli bir ücretin düzenli olarak hesabınızdan kesilmesi anlamına gelmektedir. Böyle durumlarda bir abonelik tuzağı söz konusudur. Bu tür nedenlerden dolayı ailelerin çocuklarını riskler konusunda bilgilendirmesi büyük önem arz etmektedir. Bunun için aileler, çocukları ilk kez internete girdiğinde onlara eşlik etmelidir. Çocuklar, internette "yanılmalarını", en kötü ihtimalle istemeden bir sözleşme imzalamalarını önlemek amacıyla yardım isteme konusunda cesaretlendirilmelidirler.
Bu tarz ücretlendirmeler her yerde tehdit unsuru olabilir; örneğin zil sesi, oyun, logo ya da sanal bir üyeliğe giriş yapmak gibi. Bir anlık dalgınlıkla kabul edilen bir sözleşme, sizi uzun süre boyunca belirli bir ücreti düzenli olarak ödemek zorunda bırakabilir. Sözleşmeyi onaylayan çocuğunuz ise böyle bir durumdan kaçınabilmek için yasal süre içerisinde çocuğunuzun reşit olmadığına dair bir kanıtla yazılı olarak itirazda bulunmanız gerekir. Bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgiyi en yakınınızdaki tüketiciyi koruma derneğinden alabilirsiniz.
1. İnternetteki sözleşme imzasız da geçerli olur mu?
İnternette elektronik olarak (imzasız) sözleşme yapılabilir. Kural olarak reşit olmayan birinin yapmış olduğu sözleşmenin geçerli olabilmesi için yasal temsilcisinin (veli, aile) onayı gerekmektedir. Sonuç itibariyle reşit olmayan biri, ailesinden onay almadan bir sözleşmeyi kabul ettiyse, velisi tarafından sunucuya sözleşmenin hükümsüz olduğu ve onaylanmadığı bildirilmelidir. Sözde anlaşmalar için bu tür mektupların örneği Tüketici Hakem Heyetleri tarafından sunulmaktadır. Bunun yanında ‘hileli' anlaşmalara itiraz etmek için yasal süre iki haftadır.
www.dilekcebankasi.blogspot.com.tr
2. İnternetteki istemeyerek yapılan anlaşmalardaki gizli tuzaklar nedir?
Bazı sözleşmeler ücretlendirmeye tabidir. Ücretsizmiş gibi gözüken tekliflerin sözleşmeleri onaylanmadan önce dikkatle okunarak sözleşme koşulları incelenmeli, özellikle kişisel bilgiler (isim ve adres gibi) soruluyorsa temkinli olunmalıdır.
3. Aileler için önemli 10 öneri:
- Çocuğunuzla internetin nasıl para kazandırıp kaybettirebileceğini konuşun.
- ‘Bedava' ya da "ücretsiz" denilen uygulamalara dikkat edin.
- Ücretli uygulamalar ile ilgili farklı teklifleri karşılaştırarak ihtiyacınız olmayan bir işleve boşuna para ödemeyin.
- Reklam dolandırıcılarının hedefleri ve yöntemleri ile ilgili çocuklarınıza bilgi verin.
- Bir reklam ya da sözleşmedeki ‘küçük puntolu açıklamaları' çocuğunuzla birlikte okuyun.
- Genel anlaşma şartlarını çocuğunuzla birlikte okuyun.
- Çocuğunuza neden şahsi bilgilerini hiç bir zaman paylaşmaması gerektiğini açıklayın.
- Çocuğunuzla birlikte konu ile ilgili örnek durumları inceleyin.
- Haksız maddi talepte bulunulduğunda hemen harekete geçerek yazılı itirazda bulunun.
- İnternetten ya da Tüketiciyi Koruma Derneğinden bilgi alın.
4. Çocuklar için sözleşme hileleri barındırmayan uygulamalar ve internet siteleri var mı?
Doğru internet sitesini ya da uygulamaları bulmak her zaman kolay olmuyor. "Güvenli çocuk siteleri" ya da "çocuklar için güvenli uygulamalar" şeklinde anahtar sözcüklerle arama motorundan yardım almak bu konuda fayda sağlayabilir. İnternet servis sağlayıcıların sunduğu aile ve çocuk bağlantı paketleri, filtreleme yaparak çocukların internette sakıncalı içerikler ile karşılaşmasına engel olmayı amaçlar.
Çocuklara yönelik güvenli içerikler: guvenlicocuk.org.tr
Bu ipuçları sizin sorumluluğunuzu ortadan kaldırmaz. Hangi siteleri ziyaret edebileceği ya da hangi oyunları oynayabileceği ile ilgili çocuğunuzla birlikte keşif ya da incelemeler yapmak her zaman daha iyi olacaktır. Kendinize zaman ayırarak çocuğunuza eşlik edin. Çocuğunuzun internette güvende olduğundan emin olduğunuzda kendinizi daha rahat hissedip daha sakin olabilirsiniz.
